چاه آسانسور و چاهک آسانسور

چاه آسانسور و چاهک آسانسور

1-در بند 3-12 و 3-13 استاندارد 1-6303 مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی به شرح زیر تعریف شده است:

• چاه آسانسور: فضایی که در آن کابین و وزنه تعادل (در صورت وجود)حرکت می کند. این فضا به کف چاهک، دیوارهاو سقف محدود می گردد.
• چاهک آسانسور: بخشی از چاه است که در زیر پایین ترین طبقه آسانسور قرار دارد.

در استاندارد 1-6303 مقررات ساختمان و نصب آسانسورهای برقی الزامات استاندارد چاه آسانسور در بند 5 عنوان شده است مهمترین عدم تطابق هایی که در این قسمت مشاهده می شود عبارتند از:

• اولینعدم تطابقی که زیاد دیده می شود پوشش در دیواره چاه آسانسورکه بعضاً استفاده می شود از مواد گرد وغبارزاست و سقف چاه آسانسور دارای پوشش با مواد اشتعال زا باقیمانده در مرحله بتن ریزی ساختمان است که بند 5-3 استاندارد نوشته شده دیواره ها و کف و سقف چاه باید دارای شرایط زیر باشند:
• 1- از مواد نسوز و با دوامی ساخته شوند که عامل گرد وغبار نباشند
• 2- دارای پایداری مکانیکی کافی باشند.

• دومین اشتباه و سهل انگاری وعدم تطابقی که نصابان آسانسور در الزامات چاه آسانسور انجام می دهند وجود حفره و روزنه در پوشش دیواره چاه کف و سقف می باشد که طبق بند 5-2-1 استاندار د 1-6303 داریم: هر چاه { آسانسور} باید دیواره های بدون روزنه کف و سقف، همانگونه در بند 5-3 تعریف شده است، باشد.

• تنها چاههای باز مجاز عبارتنداز:
• الف- محل نصب درهای طبقات
• ب- محل نصب درهای بازرسی و اضطراری چاه و دریچه های بازدید
• ج- دریچه های خروج گاز و دود در هنگام آتش سوزی
• ت- دریچه های تهویه
• ث- سوراخهای باز دائمی بین چاه و موتورخانه یا اطاقهای فلکه
• همچنین دربند 5-4-2 استاندارد نیز نوشتار صریح مقررات آسانسور می گوید: کل مجموعه درهای طبقات و دیواره یا بخشی از دیواره ها که درسمت ورودی کابین قرار می گیرند بجز ناحیه ای که درب عمل می کند، باید بدون روزنه باشند.
• نصابان باید بدانند دیواره چاه حتی نباید یک روزنه به قطر 1 میلی مترداشته باشد.

• سومین عدم تطابقی که در بازرسی آسانسور در چاهک آسانسور دیده می شود کف چاهک آسانسور صاف و هموار نیست که بند 5-7-3-1 استاندارد1-6303به صراحت نوشته شده است: چاهک پایین ترین قسمت چاه است که کف آن بایدصاف و تقریباً تزار باشد، به استنثا نقاطی که ضربه گیرها و پایه ریلها و وسایل مکش آب نصب شده اند.
• چهارمین عدم تطابقی زیاد مشاهده می شود استفاده از کلید قارچیمی باشد که دارای شرایط استاندارد نیست که اکثر نصابان در انتخاب مکان این کلید ایمنی اشتباه می کنند که امکان دسترسی آسان از داخل یا خارج چاهک به این کلید وجود ندارد و همچنین بعضی از نصابان از کلید های خارج از استاندارد استفاده می کنند:
• در بند 5 -7-3-4 استاندارد رعایت موارد زیر در چاهک الزامی است:
• کلیدی که باز شدن در چاهک جهت توقف و نگهداشتن آسانسور در دسترس باشد، و از لحاظ ایمنی حالت ایمنی حالت روشن و خاموش کلید باید مشخص باشد و همچنین طبق 15-7 استاندارد 1-6303 کلید قارچی باید نزدیک یا روی کلید توقف در چاهک باید کلمهٌ توقف(spot)در جایی نصب شود که احتمال بروز خطا در هنگام استفاده رخ ندهد.

• پنجمین عدم تطابق رایج در بازرسی آسانسور که یکی از بیشترین عدم تطابق ها که نصابان آسانسور، سازندگان وبرقکاران و مالکان ساختمان در چاه آسانسور مرتکب می شوند، نصب سیم ها و لوله های غیر مرتبط اضافی در چاه آسانسور است ومتاسفانه بعضی از نصابان ناآگاهانه متعقدند که لوله مانند هواکش (تهویه هوا)ممنوعیت جهت استفاده در چاه ندارد وهمانطور دربند5-8 خواهید دید استفاده از اینگونه لوله ها در چاه آسانسور نیز مغایر استاندا رد 1-6303 استاندارد آسانسور الکتریکی است.
• طبق 5-8 چاه آسانسور باید کاربرد انحصاری برای آسانسور داشته باشد. این بند با تیتر زیر آغاز شده است:
• 5- 8 کاربرد انحصاری چاه آسانسور
• فضای چاه آسانسور باید منحصراً برای آسانسور باشد و نباید حاوی کابلها و ابزار وچیزهای دیگر باشد، مگر برای خود آسانسور.اما چاه ممکن است دارای سیستم گرمایش خاص خود باشد، این گرمایش نباید بطور مستقیم از آب داغ و بخار تامین شود. همچنین هر گونه ابزار کنترل و تعدیل باید بیرون از چاه قرار گیرد.
• ششمین عدم تطابقی که به وفور در نصب آسانسور دیده می شود در نصب چراغ های تونلی جهت روشنایی چاه آسانسور است به علت عدم آگاهی در نصب مکان چراغ های تونلی است که اکثر نصابان اولین و آخرین چراغ تونلی در فاصله 0.5 متری از کف چاهک و 0.5 متری از سقف چاه آسانسور نصب نمی کنند. دربند 5-9 به صراحت در مورد روشنایی چاه آسانسور نشده است:
• چاه باید به روشنایی دائمی الکتریکی مجهز باشد بطوریکه در اثناء تعمیرات یا سرویس، حتی زمانیکه همه درها بسته اند روشن باشد. این روشنایی باید توسط یک لامپ در حداکثر نیم متر از بالاترین و پایین ترین نقاط چاه و در میان چاه نیز هر حداکثر 7 متری یک لامپ، به شرط آنکه این تعداد لامپ روشنایی کافی را ایجاد نمایند، تامین گردد.
• و اشتباه خیلی بزرگ عده ای از نصابان در مورد تامین برق چراع های تونلی انجام می دهند، عدم تامین روشنایی چراغ تونلی به صورت مستقل از کلید اصلی آسانسور(کلید صفرو یک جعبه سه فاز)است. در بندهای 13- 4-1 و 13-6-1 استاندارد1-6303به صراحت عنوان شده است:
• 1-4-13:در موتورخانه ها، برا هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجودباشد. این نباید تغذیه مدارهای به شر زیر قطع نماید:
• الف- روشنایی کابین
• ب- پریز نصب شده روی سقف کابین
• پ- روشنایی موتورخانه
• ت- پریز موتورخانه
• ث- روشنایی چاه آسانسور
• ج- زنگ اخبار
• و طبق بند 13-6-1 تغذیه چراغ های تونلی باید سیستم محرکه مستقل باشد ویاقبل از کلید صفر و یک جعبه سه فاز قرارگیرد و نوشتار این بند می خوانیم:
• تغذیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاقهای فلکه ها و موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند.این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه و یا از طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل از ورود به کلید اصلی انجام گیرد.

حال که به عدم تطابق های رایج نصابان آسانسور در چاه و چاهک و سقف چاه آسانسور پرداختیم در این قسمت به اشتباهات و عدم تطابق های رایج درها ی آسانسور که بازرسی مشاهده شده خواهیم پرداخت. دراین جا پنج مورد عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور زیاد مشاهده می شود باذکر بند مربوطه در استاندارد عنوان شده است

درهای آسانسور:

با توجه به این که درهای آسانسور کاملاً مشخص وملموس هستند در بند 3 استاندارد 1-6303 تعاریف و اصطلاحات تعریفی خاصی در مورد درها نشده است. در حال اکثر درها استفاده شده در ایران معمولاً از دونوع لولایی و اتوماتیک است.

در استاندارد 1-6303 مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات درهای کابین آسانسور بند7عنوان شده است مهمترین عدم تطابق هایی در این قسمت مشاهده می شود:

• اولینعدم تطابقی که متداولا در بازرسی آسانسور مشاهده می شود تغییر شکل یافتن درهای آسانسور است که متاسفانه اکثر نصابان از این بند استاندارد اطلاع ندارند و معمولا کابین سازان را مسئول این موضوع می دانند و اکثر نصابان معتقدند که بندی برای این موضوع در استاندارد 1-6303 (مقررات ایمنی ساختمان و نصب اسانسورهای برقی)وجودندارد:
• ولی باید بدانند که دربند 7-2-1 در استاندارد نامبرده به صراحت نوشته شده است درها و چهارچوبها باید طوری ساخته شوند تامرور زمان تغییر شکل ندهند بدین منظور می توانند از فلز ساخته شوند. همانطور که می دانید در جدول تناوبی عناصر (مندلیف)فلزات زیادی وجود دارد که دارای خصوصیات فیزیکی وشیمیایی مختلفی می باشند بنابراین باید درها ساخته شده فلزی از فلزی باشند که دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند که دربند 7–2-2 که با قلم هما (آزمون عمکردی)نگارش شده است نحوه آزمون مقاومت مکانیکی درها به شرح زیر است:
• درها به همراه قفلشان باید دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند، بطوریکه در برابر نیروی عمودی معادل 300 نیوتن در هر نقطه ای از پانلها در ناحیه ای به مساحت 5 سانتی متر به شکل دایره یا مربع، از هر دو طرف بدان وارد می اید باید:
• الف- بدون تغییر شکل دائمی مقاومت کنند
• ب- بدون تغییر شکل الاستیک بیش از 15 میلی متر مقاومت کنند
• ج- بعد از اعمال چنین نیرویی بطور مطلوبی کار کنند
• دومینعدم تطابقی دربازرسی درها آسانسور زیاد دیده می شود استفاده از شیشه های خارج از استاندارد در در های آُُُُسانسور است که متاسفانه بعضی از نصابان از شیشه های معمولی برای درها ی آسانسور استفاده می کنند طبق 7-2-1 استاندارد1-6303 (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسور: قسمت اول- آُسانسورهای برقی)در پارگراف دوم به صراحت نوشته شده است:
• بکارگیری شیشه مسلح (شیشه سیم دار)با مواد پلاستیکی تنها بمنظور رویت طبق بند 7-6-2-2 مجاز می باشد وبند7-6-2-2 به تشریح یند 7-2-1 به نگارش زیر پرداخته است:
• یک یا چند قسمت از سطح درب، باید با نظر گرفتن موارد زیر شفاف باشد تا نور را از خود عبور دهد.
• دارای مقاومت مکانیکی کافی بند 7-2-2 باشد
• دارای ضخامت حداقل 6میلی متر باشد
• حداقل سطح شیشه خوربرای هر درب طبقه 0.015 متر مربع باشد بطوریکه مساحت قسمت شفاف حداقل 0.01 متر مربع باشد
• با پهنای حداقل 60 میلی متر و حداکثر 150 میلی متر می باشد لبه پایینی بخشهای شفاف که پهن تر از80 میلی متر است، باید حداقل یک متر بالاتر باشد
• سومینعدم تطابقی که درهای آسانسور دیده می شود حفاظت عملکرد است بیشترین مشکلی این عدم تطابق ها دارد آسیبش به استفادکنندگان است در چند بند استاندارد1-6303 صراحتاً حفاظت درهای آسانسور اعم از لولایی واتوماتیک تشریح شده است. دربند 7-5-1 کلیات این موضوعات به شرح زیر بیان شده است:
• طراحی درها باید بگونه ای باشد تاخطر ایجاد جراحت با آسیب دیدگی ناشی از گیر کردن بین در را تا حد امکان کاهش دهد. و 7-5-2 در مورد طراحی درهای خودکار مجهز به نیروی محرکه (اتوماتیک و نیمه اتوماتیک)به عنوان تیتر آمده که متن در بند 7-5-2-1 صراحتاً نوشته شده است: طراحی این نوع در، باید طوری باشد تا آسیب دیدگی اشخاص بعلت برخورد به در تا حد امکان کاهش یابد. شرایط و الزامات زیر باید برآورده شود:
• 7-5-2-1-1 نباید نیرویی بیش از 150 نیوتن جهت جلوگیری ازبسته شدن در، لازم باشد، این اندازه گیری در یک سوم ابتدای حرکت درب انجام نمی گردد.
• 7-5-2-1-1-2 انرزی جنبشی درب طیقه وقطعات مکانیکی نصب شده بر آن، باسرعت میانگین بسته شدن، اندازه گیری و محاسبه شدن، اندازه گیری و محاسبه شود و نباید از6 ژول بیشتر شود.
• ایمنی که اکثر نصابان از آن ساده می گذرند عدم استفاده از دگمه اوپن در(DO)است در بند های 7-5-3-1-1-3 الزام استفاده وشرایط نصب این دگمه حساس به شرح زیر گفته شده است:
• الف- این وسیله حفاظتی می تواند در، درب کابین تعبیه شود
• ب- عملکرد این وسیله در50 MM انتهای مسیر حرکت ضرورتی ندارد.
• در قسمت ج این بند به صورت آزمون عملکردی بیان شده است که بعضی از نصابان به دلیل عدم آگاهی شان از تست بازرس تعجب مکنند و در هنگام آزمون بازرسی جهبه گیری می کنند به شرح زیر است:
• ج- در حالتی که سیستم این وسیله حفاظتی پس از مدت زمانی آن را غیر فعال می سازد تا بطریقی رفع مانع شود، انرژ‍ ی تعریف شده در بالا نباید از 4 ژول بیشتر شود

• چهارمین عدم تطابقی به علت نا آگاهی نصابان آسانسوربه علت در خواست بازرسی آسانسور پیش از اتمام علمیات ساختمانی به صورت متداول دیده می شود عدم روشنایی مقابل درها طبقات است به لحاظ آنکه تامین ایمنی این بخش از آسانسور خارج از فضای اسانسور صورت می گیرد مالکان و نصابان فکر می کنند عدم تطابق جزو بندها ی استاندارد می باشد، ولی در بند 7-6 روشنایی مقابل، چه از لحاظ شدت و چه از لحاظ جهت ها باتیتر روشنایی موضعی و چراغهای سیگنال به صراحت نوشته شده است که:
• شدت روشنایی طبیعی ویا مصنوعی طبقه در نزدیکی درب کف آن باید حداقل 50 لوکس باشد بطوریکه حتی اگر چراغ آسانسور خراب شد، وقتی استفاده کننده درب طبقه را باز می کند، بتواند براحتی هرچه در جلویش قراردارد، را تشخیص دهد.
• پنجمین عدم تطابق به علت عدم آگاهی نصابان از علایم نقشه کشی می باشد. این عدم تطابق که متداولا به چشم می خورد، علامت دگمه های بازکننده مجدد درب(door open)و بستن مجدد درب(door close)می باشد که به صورت اشتباه نصب شده است.
• در بند 15- 2-3-2 در قسمت های ب وپ علایم دگمه های DO , CO به وضوح نمایش داده شده است:
• ب: برای دگمه بازکننده مجدد درب (درصورت وجود)نشانه
• پ: برای دگمه بستن مجدد درب (در صورت وجود نشانه)

کابین های آسانسور

پس از آنکه در دو قسمت قبل به عدم تطابق های رایج در درب ها و چاه آسانسور مورد بررسی قرار گرفت دراین قسمت رایج ترین عدم انطباق هایی که در بازرسی درقسمت کابین های آسانسور مشاهده می شود مورد بررسی قرار گرفته است که امیدوارم نصابان با مطالعه این مطالب ساده باعث ارتقا سطح کیفی نصب و همچنین عدم مشاهده آسانسور مغایر استاندارد1-6303از سوی بازرسان شوند.
در استاندارد1-6303 قسمت تعاریف و اصطلاحات (بند3)از بند3-23 تا 3-27 به تعریف کابین و متعلقات آن به شرح زیر پرداخته است:

• کابین (اتاقک)آسانسور: بخشی از آسانسور که شبیه اتاقک بوده ومسافران و یا بار، در داخل آن قرار گرفته و جابجا می شوند.
• قاب یا یوک: کادری فلزی است که کابین یا وزنه های تعادل از طریق آ ن به سیستم تعلیق متصل می گردد. این قاب می تواند با دیوارهای کابین یکپارچه باشد.
• محافظ یا سینی پاخور: صفحه قایم مسطح بالبه شیبداری است که در آستانه درب طبقه یاورودی به کابین نصب می شود.
• مساحت مفید کابین: اندازه سطح مقطع کابین که در ارتفاع یک متری از کف کابین بدون نظر گرفتن اشغال می کنند اندازه گیری می شود. در صورتیکه کابین بدون در باشد، محفظه ای به عمق 1/0 متر در جلوی آستانه هر کابین از مساحت مفید حذف می شود.
• مسافر: هر شخص که با آسانسور جابجا می شود

الزامات درنصب کابین آسانسور نصابان ملزم به رعایت آنها هستند دربند 8 استاندار1- 6303 (مقررات ایمنی ساختمان ونصب آسانسور برقی)به نگارش در آمده است:
اولین عدم تطابقی در کابین زیاد مشاهده می شود اکثر نصابان در محاسبه ظرفیت اسانسور به علت نداشتن آگاهی از جدول ظرفیت استاندارد وسایر شروط تعیین ظرفیت در تعیین ظرفیت اشتباه می کنند.

طبق بند 8-2-4 استاندارد داریم: تعداد مسافران را می توان یا از تقسیم بار اسمی (ظرفیت)برعدد 75 و گرد کردن نتیجه به پایین ترین عدد صحیح بدست آورد و یا به کمک جدول بدست آورد. هر کدام از این دو محاسبه که کوچکترین رقم رابدهند، ملاک انتخاب تعداد مسافرین می باشد و همچنین نحوه اندازه گیری طبق بند3 -26 به شرح زیر است:

سطح مقطع کابین، در ارتفاع یک متری از کف کابین بدون در نظر گرفتن فضایی که دستگیره ها اشغال می کنند اندازه گیری می شود.

جدول محاسبه تعداد مسافران

نکته: بیش از 20 مسافر،به ازاء هرمسافر 0.115 متر مربع به سطح کابین افزوده می شود.

دومین عدم تطابق کابین که به صورت متداول در بازرسی آسانسور زیاد دیده می شود استفاده از سینی پاخور فاقد استاندارد که معمولا کابین سازان و نصابان به علت عدم آگاهی از بند استاندارد1-6303 از سینی با ارتفاع کمتر از 75 سانتی متر استفاده و نصب می نمایند؛ که بند 4-8 که با تیتر محافظ پا شروع شده است شامل الزامات زیر است:

• 1-4-8 سرتاسر عرض آستانه ورودی کابین باید مجهز به صفحه محافظ پنجه پا باشد، مقطع این صفحه باید بوسیله پخی با زاویه 60 درجه نسبت به سطح افق به سمت پایین امتداد یابد تصویر این پخ روی صفحه افقی نباید کمتر از20 میلیمتر باشد.
• 2-4-8 ارتفاع قسمت عمودی صفحه محافظ پنجه پا باید حداقل 0.75 متر باشد

سومین عدم تطابقی در کابین آسانسور زیاد دیده می شود که عدم رعایت 3 بند از بندها مورد به درهای کابین می باشد که بند 8-6 استاندارد، با تیتر دربهای کابین آغاز شده است که 3 بند نامبرده فوق به شرح زیر است:

• 8-6-1 دربهای کابین باید بدون روزنه باشند.
• 8-6-2 وقتی دربهای کابین بسته هستند، کلیه ورودیهای کابین بجز فواصل می باید مسدود گردد.
• 8-6-3 درهنگام بسته بودن در کابین، درز بین لته درها یا بین پایین لته درها و ستونهای جانبی، نعل سردر یا چهارچوپ آستانه ها، باید تا حد امکان کوچک باشد.

چهارمین ورایج ترین عدم تطابقی و شاید هم مهم ترین عدم تطابقی در بازرسی های آسانسور که به علت ضعف فنی نصابان به صورت متداولتری مشاهده می شود عدم رعایت حفاظت عملکرد درهای داخل کابین می باشد، اهمیت ایمنی این موضوع به این خاطر است که حفاظت درها ی کابین ارتباط مستقیم با استفاده کنندگان اسانسور دارد که بعضا نیرو وسرعت بسته شدن درها بیش از حد تعیین شده است با توجه به اهمیت استاندارد 1-6303 در بند 8-7 با تیتر حفاظت در حین عملکرد به طور مفصل به تشریح آن پرداخته است. مهمترین بخشهای این بند به شرح زیر می باشد:

• 8–7-1 کلیات: دربها و متعلقات آن باید طوری طراحی شوند که صدمات ناشی از فشرده شدن بخشی از بدن شخص، لباس و یا اشیا دیگری که بین آنها گیر می کند را به حداقل کاهش دهند. برای جلوگیری از احتمال بریدگی در حین حرکت درهای کشویی خودکار، سطح سمت کابین درها نباید سوراخ یا بر آمدگی بیش از 3 میلی متر باشد.
• 8-7-2 درهای مجهز به نیروی محرکه: این نوع درها باید طوری طراحی شوند که آسیب دیدگی شخص ناشی از ضربه لنگه در حداقل باشد:
• به این منظور شرایط زیر باید فراهم شود:
• 8-7-2-1 دربهای کشویی افقی: باید توجه به اینکه اکثر دربها به کار رفته در آسانسور دربهای خودکار است در این به بندهای مربوط به آن می پردازیم:
• 8–7-2-1-1 دربهای خودکار:
• 8-7-2-1-1-1 نیروی لازم جهت جلوگیری از بسته شدن درب نباید از 150 نیوتن بیشتر باشد. این نیرو نباید در یک سوم اول مسیر حرکت درب اندازه گیری شود
• 8-7-2-1-1-2 انر‍ژی جنبشی درب کابین و اجزا مکانیکی که به صورت صلب به درب متصل باشند در متوسط سرعت بسته شدن درب محاسبه و اندازه گیری شده نباید از 10 ژول بیشتر باشد.
• 8-7- 2-1-1-3 چنانچه درب هنگام بسته شدن، به شخص در حال عبور از آستانه ضربه زده. یا در حال ضربه زدن باشد یک وسیله حساس حفاظتی می بایست. به طور خودکار درب را دوباره باز کند:
• الف- این وسیله حفاظتی را می توان در 50 میلی متر آخر طول مسیر حرکت هر لنگه درب بی اثر نمود
• ب- در صورت وجود سیستمی که پس از مدت زمان مشخص، وسیله حفاظتی حساس را بی اثر می کند، برای برطرف کردن موانع که در هنگام بسته شدن مقاومت می کند. انر ژی جنبشی تعریف شده در فوق، هنگام حرکت باوسیله حفاظتی خنثی نباید بیش از 4 ژول باشد
• 7-5-2-1-2 درهایی که در هنگام بسته شدن تحت کنترل دائمی مصرف کننده می باشد (مثلاًبا فشار دگمه)اگر انرژی جنبشی محاسبه شده از 10 ژول بیشتر شود، سرعت میانگین سریعترین لته باید کمتر از 3/0 متر بر ثانیه باشد.

پنجمین عدم تطابقی زیاد در کابین آسانسور دیده می شود روشنایی نامناسب در کابین آسانسور عدم رعایت نصب تعداد لامپ های استفاده شده به هنگام استفاده ازلامپهای التهابی در کابین است علت این امر به خاطر عدم آگاهی نصابان از بند 8-17 مربوط به روشنایی کابین است که بند با زیر بندهایش به شرح زیر است:

این بند با تیتر روشنایی آغاز شده است و دارای بند هایی به شرح زیر است:

• 8-17-1 کابین باید مجهز به روشنایی الکتریکی باشد بطوریکه روشنایی آزاد دائماً فراهم نماید. شدت روشنایی باید به اندازه 50 لوکس در محل کلید های فرمان داخل کابین و کف کابین باشد.
• 8-17-2 در صورتیکه روشنایی با لامپهای التهابی تامین گردد، باید دست کم از دولامپ به طور موازی متصل شده اند، استفاده گردد.

ششمین اشتباهی بعضی از نصابان انجام می دهند استفاده از چراغ اضطراری منبع غیر خودکار تامین می کنند در زمان قطع برق این چراغ روشن نمی ماند.

بند 8-17-3 به شرح زیر الزامات چراغ اضطراری بیان می کند:

• وجود یک منبع برق اضطراری که بطور خودکار قابل شارژ بوده ودر هنگام قطع برق حداقل یک لامپ یک واتی را به مدت یک ساعت روشن نگهدارد ضروری است.
• این منبع برق باید بطور خودکار در هنگام قطع برق روشنایی را تامین نماید.

هفتمین عدم تطابقی بیشتر در شهرستانها و بکیچ خارجی دیده می شود استفاده از استفاده از مهار غیر صحیح و غیر سراسری جهت حفاظت وزنه ها ی تعادل است که بعضا توجیح نصابان استفاده از استانداردها ی خارجی است ولی طبق بند 8-18-1-الف استاندارد ملی ایران مهار وزنه تعادل برای آسانسور 1 متر بر ثانیه به بالا باید یک چهارچوب یاشبکه از وزنه ها حفاظت کند.

موتورخانه

پس از آنکه در قسمت های قبل رایج ترین عدم تطابق ها ی مشاهده در بازرسی آسانسور در چاه، درهای آسانسور و کابین گفته شد از این قسمت به بعد به رایج ترین عدم تطابق هایی در موتورخانه که پر ایرادترین قسمت آسانسور در بازرسی های آسانسوراست، می پردازیم. در این جا یازده عدم تطابق رایج موتورخانه با ذکر بند مربوطه پرداخته شده است.

در بازرسی های آسانسورها طبق استاندارد1-6303 بالغ بر 50 درصد عدم تطابق های مشاهده و نوشته شده گزارش بازرسی مربوط به موتورخانه است.

در بند 3 (بند تعاریف و اصلاحات)استاندارد1-6303 برای قطعات و موتورخانه و در بند های 3-18 و 3-29 به شرح زیر آمده است:

3-18 سیستم محرکه اسانسور:

سیستمی است شامل موتوری که آسانسور را به حرکت در آورده و یا از حرکت باز می دارد.
3-29 موتورخانه:

اتاقی است که ماشین یا ماشینهای سیستم محرکه و یا تجهیزات مربوطه در آن قرار دارند، الزامات موتورخانه آسانسور دربند 6 استاندارد آسانسور ذکر شده است و در جاهایی در مورد روشنایی و پریز های موتورخانه الزامات مطرح بوده بعضی از شرایط به بندهای 14.و 16 استاندارد1-6303 استاندارد (مقررات ایمنی ساختمان و نصب اسانسور قسمت اول- آسانسورهای برقی)ارجاع شده است.

اولین عدم تطابقی که در بعضی آسانسورها به علت استفاده از نردبان برای ورود به موتورخانه به علت عدم آگاهی نصابان از الزامات نردبان زیاد به چشم می خورد استفاده از نردبان غیر ثابت و عدم استفاده از محافظ نردبان است در بند 6-2-2 به صراحت نوشته شده است که:

بطور کلی بهتر است دسترسی اشخاص به موتورخانه و محل فلکه ها ترجیحاً از طریق پله ها انجام گیرد و چنانچه نصب راه پله امکان پذیر نباشد. استفاده از نردبان تحت شرایط زیر ضروری می باشد:

• الف- در معرض خطر لغزش و واژگون نباشد
• ب- در موقع قرار گرفتن در محل زاویه ای بین 70 و 76 درجه با افق داشته باشند، مگر اینکه بصورت ثابت بوده و ارتفاعشان از 1/5متر کمتر است
• پ- باید منحصراً بمنظور چنین استفاده ای بوده و هموار ه در مجاورت محل دسترسی نگهداری شوند، پیش بینی های لازم به این منظور ضروری می باشد
• ت- نزدیک به انتهای نردبان باید یک یا جند دستگیره که بهسو لت قابل دسترسی باشند، قرار گیرند
• ث- پیش بینی نقاط اتصال قبل از گذاشتن نردبان باید صورت گیرد.
• و همچنین بعضی از بازرسان با اسنتاد به استانداردهای پله ایمنی معتقد ند که پهنای پله نردبان حداقل باید 15 سانتی متر باشد.

پس از آنکه در قسمت قبلی در مورد نردبان مناسب ورودی موتورخانه واشتباهات نصب آن گفته شد. دومین عدم تطابقی در کف بعضی از موتورخانه ها دیده می شود و حتی این عدم تطابق بعضا به خاطر زیبا سازی ساختمان مالکان ساختمان از مواد لغزنده استفاده می کنند:

نصابان آسانسور و مالکان ساختمان باید بدانند طبق بند 6-3-2-1 استاندارد، کف اتاقها (موتورخانه)باید از مواد غیر لغزنده ساخته شده باشد.

مهمترین عدم تطابق هایی که در موتورخانه آسانسور در بازرسی فنی مشاهده می شود عدم رعایت فواصل و ابعاد موتورخانه است و این مسئله به علت عدم تهیه نقشه و محاسبات آسانسور پیش از نصب است و با توجه به اینکه این مسئله قابل رفع نیست منجر ارجاع پرونده به کمیته فنی می باشد و این باعث می شود که تایید آسانسور در صورت تایید کمیته فنی یک تا دو ماه طول بکشد. درصورت عدم تایید کمیته فنی منجر به ایجاد تعییرات در موتورخانه وبعضا تخریب آن می شود.

سومین عدم تطابقی که بیشتر نصابان آسانسوردر موتورخانه انجام می دهند عدم رعایت فاصله 70 سانتی متری جلو ی تابلو فرمان می باشد نصابان باید طبق بند 6-3-2-1 در قسمت الف ملزم به رعایت شرایط زیر می باشند:

فضای جلول تابلوهای کنترل و کابینت ها:

این فضا مطابق زیر تعریف می شود: عمق فاصله اندازه گیری شده از سطح خارجی کابینتها و پانلها حداقل 0/7 متر باشد. این فاصله از محل جلوترین بر آمدگی (مانند دستگیره ها)، به 0/6 متر تقلیل می یابد. پهنا باید به اندازه پهنا ی کامل کابینت و یا 0/5 متر (هرکدام بیشتراست)باشد.

لازم به ذکر است در صورتی که امکان تامین شرایط فوق نبود شرکت نصاب ملزم به ارائه عکس و نقشه جهت ارجاع پرونده به کمیته فنی می باشد.

چهارمین عدم تطابق که اکثر نصابان به علت کمبود فضا موتورخانه اکثر عدم تامین قضای 0/5*0/6 متر مربع جهت سرویس کاری آسانسور است نصابان باید بدانند که طبق قسمت های ب و پ بند 6-3-2-1 استاندارد 1-6303 (مقررات ایمنی ساختمان و نصب اسانسور های برقی)ملزم به تامین فضا های زیر هستند:

• ب- پیش بینی فضایی در موتورخانه که ابعاد حداقل 0/5 *0/6 متر به منظور سرویس و بازدید قسمتهای متحرک در نقاطی که ضرورت دارد، و در صورت نیاز راه اندازی اضطرار ی از آنجا صورت می گیرد
• پ- راههایی دستیابی به این فضا ها باید حداقل دارای پهنای 0/5 متر باشند و در جاهایی که بخشهای متحرک ندارد، این مقدار به 0.4 متر کاهش می یابد.

خوشبختانه به علت ارجاع بالا پرونده ها به کمیته فنی آسانسور، کمیته برای بندهای فوق با تبصره به شرح زیر تخفیف قایل شد:

در صورتیکه گاورنر مجهز به حفاظ مناسب ودائم با ارتفاع حداکثر 50 سانتی متر باشد کلیه ابعاد دسترسی می تواند 30*30 سانتی متر کاهش یابد.

پنچمین عدم تطابق که حساس و متاسفانه غیر قابل رقع است که به علت عدم اشراف کامل مهندسان ناظر به استاندارد 1-6303 زیاد اتفاق می افتد عدم رعایت ارتفاع 180 سانتی متری سقف موتورخانه است و اهمیت این موضوع است پس از اجرای ساختمان قابل رقع نیست که این عد م تطابق در کمیته فنی آسانسور مطرح شود که این جلسات معمولا هر دوماه یک بار برگزار می شود پس نصابان و مهندسان ناظر باید بدانند که طبق 6-3-2-2 باید فًاصله سکو تا سقف موتورخانه باید حداقل 180 سانتی متر باشد در این بندمی خوانیم:

در محلهای تردد و کارکردن{موتورخانه}، ارتفاع ناحیه باز نباید از8/1متر باشد، این ارتفاع از سطح زیرین نقاط پلهای سقف تا نقاط زیر اندازه گیری می شود:

• الف- کف منطقه در دسترس
• ب- کف منطقه کارکرد

لازم ذکر است که کمیته فنی در یک سال اخیر ارتفاع سقفهایی که زیر 170سانتی متر باشند را قابل مطرح شدن در کمیته فنی نمی دانند و گفته است که بازرس راساً دستور تخریب را بدهد که امیدوارم که مهندسان ناظر و سازندگان ساختمان ونصابان آسانسور دیگر دچار چنین اشتباهاتی نگردند.

ششمین، هفتمین و هشتمین عدم تطابق رایج موتورخانه، سه اشتباه در نصب درب های موتورخانه است که معمولاً بسیار زیاد در بازرسی اسانسور از نصب درهای موتورخانه دیده می شود.

ششمین و هفتمین اشتباه نصابان آسانسور در موتورخانه عدم رعایت ابعاد 180*60 سانتی متر درب موتورخانه و همچنین عدم رعایت جهت بازشدن درب موتورخانه می باشد که متاسفانه بعضی از نصابان اسانسور در عدم رعایت این موضوع که در بند 6-3-3 استاندارد گفته شده است در موتورخانه نباید به طرف داخل باز شود، توجیحات برای عدم رعایت آن مثل فاصله قطعات تا درب را می آورند، حتی شرکتهای بارزسی بازرس محور برای جذب مشتری همین توجیحات را می آورند، ولی نصابان و مسئولان شرکتهای بازرسی باید بدانند که طبق 6-3-3-1ستاندارد 1-6303 ملزم به رعایت موارد زیر هستند:

درهای ورودی آسانسور باید حداقل 0/6 متر عرض و 1/8 مترارتفاع داشته باشند و به طرف داخل باز شوند.

هشتمین اشتباه نصابان آسانسور در موتورخانه عدم تطابقی در درهای موتورخانه اسانسور می باشد که زیاد دیده می شود: استفاده از قفل نامناسب برای درب است، نصابان باید در نصب قفل درب موتورخانه باید طبق بند های 6-3-3-3 و 6-4-3-3 موارد زیر را رعایت کنند.

• 6-3-3-3 درها و دریچه های موتورخانه باید مجهز به قفلهایی باشند که دارای یک کلید بوده و بدون کلید از درون موتورخانه باز نشوند قفل دریچه ها یی که برای دسترسی به وسایل هستند، ممکن است از داخل قفل شوند.
• 6-4-3-3 درها ودریچه ها باید مجهز به قفلهایی باشند که دارای یک کلید بوده و ازدرون بدون استفاده ازکلید باز شوند.

نهمین عدم تطابق که بسیار در بازرسی آسانسور ها دیده می شود، عدم نصب کلید مستقل جهت روشنایی موتورخانه است که بعضی از نصابان اسانسور و سازند گان ساختمان به علت سهل انگاری روشنایی موتورخانه را مستقیماً از داخل جعبه سه فاز تامین می کنند.

نصابان آسانسور باید بدانند که طبق بند 6-3-6 ملزم به رعایت موارد زیر جهت روشنایی موتورخانه هستند در این بند می خوانیم:

موتورخانه باید مجهز به روشنایی الکتریکی دائمی باشد، که حداقل بتواند با شدت 200 لوکس نسبت به کف، روشنایی مناسب را تامین نماید. منبع تغذیه این روشنایی باید با بند 13-6-1 مطابقت نماید.

دهمین عدم تطابق در بعضی مواقع با وجود اینکه کلید مستقل جهت روشنایی موتورخانه تعبیه می شود ولی به علت عدم آگاهی نصابان آسانسور تامین برق کلید روشنایی موتورخانه مستقل از کلید صفر و یک جعبه نمی باشد در بند 13-6-1 به صراحت این موضوع به شرح زیر نوشته شده است:

تغدیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاقهای فلکه های موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند. این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه و یا از طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل از ورود به کلید اصلی موضوع 13- 4 انجام گیرد و همانطور که پیشتر در قسمت عدم تطابق های چاه آسانسور گفته شده است، بند14-3 به شرح زیر است:

در موتورخانه ها، برای هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجود باشد. این کلید نباید تغذیه مدارها به شرح زیر را قطع نماید:

• الف- روشنایی کابین
• ب- پریز نصب شده روی سقف کابین
• پ- روشنایی موتورخانه
• ت- پریز موتورخانه
• ث- روشنایی چاه آسانسور
• ج- زنگ اخبار

یازدهمین عدم تطایق موتورخانه: متاسفانه با وجو د انکه در موتورخانه، تامین تغدیه و کلید مستقل توسط نصاب صورت گرفته ولی در بازرسی ها دیده شده که مکان مناسبی جهت نصب کلید روشنایی موتورخانه انتخاب نشده است.

در پارگراف سوم بند 6-3-6 می خوانیم که: نصب کلید کنترل روشنایی در محل ورودی و نزدیک نقطه یا نقاط دسترسی و در ارتفاع مناسب باید انجام شود.

در پایان نصابان آسانسور باید بدانند در موارد زیر باعث ارجاع پرونده بازرسی آسانسور به کمیته فنی می شود:

• 1- عدم تامین فاصله 35 سانتی متر گاورنر نسبت به قطعات ثابت موتورخانه
• 2- ارتفاع کمتر از 180 سانتی متر سکو تا سقف موتورخانه
• 3- عدم تامین فاصله 70 سانتی متری جلوی تابلو ی فرمان
• 4- عدم تامین درب موتورخانه به ابعاد 60 *180 سانتی متر

پس از آنکه در قسمتهای قبلی در مورد رایج ترین عدم تطابق ها مشاهده شده در چاه، درها، کابین وموتورخانه پرداخته شد در این قسمت به بررسی عدم تطابق های فواصل هوایی بین کابین و دیوار چاه آسانسور و بین کابین و وزنه تعادل و در نصب علایم و دستور العمل پرداخته شده است.

فواصل

در این قسمت به بررسی رایج ترین اشتباهات نصابان پرداخته شده که متاسفانه در بحث فواصل عدم تطابق های زیادی مشاهده شده و مشکل این عدم تطابق ها این نیست که پس از نصب آسانسور به راحتی قابل برطرف کردن نیستند.

بحث فواصل هوایی بین کابین و دیوار چاه آسانسور و بین کابین و وزنه تعادل در بند 11 استاندارد 1-6303 به تحریر در آمده است در 11- 1 کلیات آن به شرح زیر است:

فواصل تعریف شده دراین استاندارد نه تنها باید در هنگام انجام آزمونهای قبل از بهره برداری بلکه در تمام دوره بهره برداری از اسانسور نیز برقرار بماند.
سه عدم تطابق عمده در بازرسی آسانسور طبق استاندارد 1-6303 زیاد مشاهده می شود و عدم تطابق چهارمی نیز وجود دارد که بازرسان را ملزم می کند که استاندارد en81 1پارت 1 به علت اهمیت ملزم با آن برخورد کنند.

• اولین عدم تطابق زیاد در بازرسی مشاهده می شود عدم رعایت حداکثر فاصله سیل درهای آسانسور وکابین است که اکثر نصابان فاصله 35 میلی متر آن را رعایت نمی کنند.
• در بند11-2-2 استاندار1-6303 نوشته شده است: فاصله افقی بین لبه پایین درگاه کابین ولبه پایین درگاه طبقات نباید از 35 mm تجاوز کند بنابراین کلیه نصابان ملزم به رعایت فاصله لازم بین سیل در وکابین آسانسور هستند.
• دومین عدم تطابقی در بحث فواصل زیاد دیده می شود عدم رعایت فاصله حداقل 5 سانتی متر ی هستند طبق 11-4 استاندارد 6303-1 تمامی ملزم به رعایت فاصله وزنه وکابین به شرح زیر هستند: کابین ومتعلقات آن درفاصله حداقل 05/0 m از وزنه تعادل (در صورت وجود)و متلقات مربوطه قرار گیرد.
• سومین رایج نصابان که زیاد مشاهده می شود عدم رعایت فواصل رعایت زیاد دیده می شود عدم رعایت فاصله 12 سانتی متر بین درب طبقات و کابین است نصابان آسانسور باید بدانند که طبق بند 11-2-3 فاصله افقی بین درب کابین و درهای طبقات در حالت بسته و فاصله دسترس بین درها در تمام طول زمان عملکرد عادی نباید از 12/0 تجاوز کند.
• عدم تطابق چهارمی که آسانسور ها یی که فاصله کابین با دیوار ه چاه زیاد مشاهده می گردد عدم نصب نرده یا حفاظ بر روی کابین است که استاندارد en81-1 نصابان آسانسور را ملزم می کند که اگر فاصله کابین با دیوار چاه آسانسور بیش از 30 سانتی متر باشد بر روی سقف کابین حفاظ نصب کنند اهمیت آن نیز کاملا مشخص است زیرا احتمال سقوط برای سرویسکار و نصاب وجود دارد.

علایم و دستورالعمل ها ی آسانسور

پس از آنکه رایج ترین اشتباهات نصابان در قسمت های چاه، در آسانسور،کابین، موتورخانه وفواصل مورد بررسی مورد بررسی قرار گرفت از قسمت به بعد به بررسی رایج ترین عدم تطابق مشاهده شده در نحوه نصب و استفاده از علایم و دستورالعمل های غیر مجاز می پردازیم:

الزامات علایم و دستور العمل های آسانسور در بند 15 استاندارد 1-6303 (استاندارد مقررات ایمنی ساختمان ونصب آسانسور قسمت اول – آسانسورهای برقی)بیان شده است و یازده عدم تطابق رایج مشاهده شده در نصب علایم و دستور العمل های آسانسور به تفصیل با ذکر شماره بند مورد بررسی قرار گرفته است.

اولین عدم تطابقی که زیاد دیده می شود استفاده از برچسب ها و دستورالعمل های اشتعالزا و قابل پاره شدن در موتورخانه می باشد که طبق استاندارد1-6303 دربند 15-1 نصابان ملزم به استفاده از دستور العمل و برچسبهای غیر قابل پاره و مواد بادوام غیر اشتعالزا کرده است در این بند میخوانیم:

تمام بر چسبها، نکات و دستورالعمل ها باید خوانا بوده و قابل فهم باشد(در صورت لزوم توسط علایم یا نشانه ها نشان داده می شود)و همچنین باید غیر قابل پاره شدن بوده، از مواد با دوام فلز یا غیر اشتعال ساخته شود.

دومین عدم تطابقی در دستورالعمل های به وِیژه در بکیچ خارجی دیده می شود استفاده از زبان غیر فارسی در دستورالعمل و علایم نصب شده در موتورخانه و سایر قسمتهایی که علایم نصب شده، می باشد در ادامه بند 15-1 استاندارد1-6303 نوشته شده اشت {برچسبها و علایم } در محل قابل روئت قرار گیرد و به زبان فارسی نوشته شده باشد.

سومین عدم تطابقی که در این زمینه در بازرسی آسانسور دیده می شود استفاده از پلاک ظرفیت غیراستاندارد که متاسفانه به علت عدم آگاهی نصابان آسانسور از الزامات پلاک ظرفیت، این پلاک با ابعاد غیر استاندارد و مطالبی که خارج از الزامات استاندارد نصب می کنند در بند 15-2 -1 استاندارد1-6303 ویژگی پلاک ظرفیت به شرح زیر بیان شده است:

• بار اسمی آسانسور برحسب کیلوگرم و معادل آن برابر تعداد مسافر باید مشخص گردد تعداد مسافر مطابق 8–2-4 (درقسمت کابین توضیح داده شده)تعیین می شود که باید بصورت زیر باشد:
• حداکثر ظرفیت………. حداکثر نفر ……….حداکثر کیلوگرم……….
• حداقل ارتفاع حروف و اعداد بکار رفته برای جلب توجه باید به قرار زیر باشد:
• الف- 10 میلی متر برای حروف بزرگ و شماره ها
• ب- 7 میلی متر برای حروف کوچک.

چهارمین عدم تطابقی در علایم آسانسور زیاد دیده می شود که بسیار تعجب آور می باشد، عدم ذکر شرکت نصاب بر پلاک ظرفیت داخل کابین می باشد که دربند 15-2-2 استاندارد 1-6303 نصابان آسانسور ملزم رعایت اصول زیر کرده است:

اسم فروشنده و شماره مشخص کننده آسانسور (سریال ساخت)باید بر روی {پلاک ظرفیت} نشان داده شود.

پنچمین عدم تطابقی در استفاده از علایم به کرات بازرسی آسانسور استفاده از شاستی های زرد و قرمز در کابین آسانسور است نصابان آسانسور باید بدانند به غیر از شستی و زنگ کابین طبقه دگمه ها نباید به رنگ قرمز باشنددر بند15-2-3-1 استاندارد 1-6303 به شرح زیر بیان شده است:

15-2-3-1شستی یا کلید توقف (در صورت وجود)باید به رنگ قرمز باشد و با کلمه توقف مشخص گردد و جایی قرار گیرد که در استفاده از کلید اشتباهی پیش نیاید. شستی زنگ در صورت باید به رنگ زرد باشد و باشکل زنگ مشخص شود. رنگهای قرمز وزرد نباید برای سایر دگمه های کابین بکار رود.

ششمین عدم تطابقی زیاد در کابین اسانسور به چشم می خورد که اهمیت این عدم تطابق از ان جهت مهم است که کاربرد مستقیم برای استقاده کنندگان آسان